چرا مردم کمتر به روانشناس مراجعه می‌کنند؟ / بی‌توجهی به سلامت روان جامعه را ناامن می‌کند

افراد برای درمان مشکلات جسمی بارها به پزشک و متخصص مراجعه می‌کنند اما چرا استفاده از خدمات روانشناسی در جامعه ما کمرنگ است و مردم ترجیح می‌دهند که به جای مراجعه به روانشناس در اینترنت جست‌وجو کنند؟

به گزارش بهروان نیوز به نقل از ایسکا نیوز، همه می‌دانیم که اگر مثلا دندان درد داشته باشیم باید به دندان‌پزشک مراجعه کنیم یا برای درمان هر اختلالی در بدنمان به دنبال متخصصی می‌گردیم اما نمی‌دانیم روح آزرده را کجا درمان کنیم؟ یا چطور از شر وسواس‌های فکری رها شویم؟

در ابتدا بهتر است این موضوع را بررسی کنیم که اصلا چرا مردم کمتر به روانشناس مراجعه می‌کنند؟ و هزینه خدمات درمانی برای افراد چقدر است؟

هزینه‌های سنگینی که تحت پوشش بیمه نیستند

برخی کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل مراجعه نکردن مردم به روانشناس، هزینه بالای خدمات روانشناسی است. علیرضا واحدی روانشناس در این خصوص گفت: هنوز تعرفه جدید برای هزینه خدمات روانشناسی ابلاغ نشده است اما در سال ۱۴۰۱ هزینه خدمات روانشناسی طبق تعرفه سازمان نظام روانشناس و مشاوره کشور به مدت جلسات ۴۵ دقیقه‌ای برای درمانگرهای مدرک کارشناسی ارشد ۱۷۶ هزار تومان و برای مدرک دکتری تخصصی ۲۰۷ هزار تومان است و اگر جلسه بیشتر از ۴۵ دقیقه طول بکشد به نسبت هزینه بیشتر می‌شود اما بعضی همکاران با عرض تاسف مبالغی بسیار فراتر از تعرفه مشخص سازمان دریافت می‌کنند.

واحدی معتقد است که گره اصلی در تحت پوشش بیمه نبودن خدمات روانشناسی است. او می‌گوید که اگر این اتفاق مهم بیفتد، می‌توان به درمان گسترده‌تری از ‌اقشار جامعه امیدوار بود.

واحدی با بیان اینکه قشر ضعیف جامعه به درمان دسترسی کاملی ندارند، عنوان کرد: در حال حاضر به دلیل نبود پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی، قشر ضعیف جامعه به درمان دسترسی کاملی ندارند و ترجیح می‌دهند هزینه جلسات متعدد را صرف هزینه‌های جاری زندگی کنند و این باعث آسیب‌ها و مشکلات عدیده‌ای در این قشر می‌شود.

به گفته واحدی  شهروندانی که وضعیت مالی متوسطی هم دارند، گاها نمی‌توانند جلسات درمان را به پایان برسانند چون ممکن است یک درمان به صورت طولانی ادامه پیدا کند و بعضی از مراجعین به دلیل سنگین شدن هزینه‌های درمان از جلسات بعد چشم پوشی می‌کنند.

خدمات دولتی کافی نیستند

البته بر مبنای برنامه کشوری پیشگیری از خودکشی، برخی مراکز برای ارائه خدمات رایگان یا ارزان قیمت روانشناسی مشخص شده‌اند که شامل پایگاه‌های سلامت، مراکز بهداشتی درمانی دولتی، اورژانس مراکز بیمارستانی و خطوط تلفنی مشاوره می‌شود اما در مواردی که فرد به خدمات تخصصی‌تری نیاز دارد، ناچار است که به مطب مراجعه کند. از طرفی تعداد این مراکز هم کافی نیست و اطلاع‌رسانی‌ها درباره خدماتی که ارائه می‌دهند هم در حدی نبوده که مردم استقبال کنند.

فشار عجیب مردم به کسانی که تحت درمان هستند

بخشی از مشکل هم فرهنگی است. واحدی معتقد است که یکی از عمده‌ترین دلایل مراجعه نکردن مردم به روانشناس، آگاه نبودن جامعه از زمینه و ریشه مشکلات روانشناختی است. او می‌گوید: مردم تا وقتی موضوع بحرانی نشود، نیاز به درمان را جدی نمی‌گیرند. فشار عجیب مردم به کسانی که تحت درمان هستند، باعث دوری از درمان می‌شود.

افزایش قارچ مانند صفحات زرد روانشناسی

افزایش قارچ مانند صفحات زرد روانشناسی هم مشکل را دوچندان کرده است. علیرضا واحدی درباره تبعات حضور پرتعداد این صفحات گفت: متاسفانه بسیاری از مردم خودشان را روانشناس یا مشاور می‌دادند؛ حتی تفاوت مشاوره و روانشناسی را هم نمی‌دانند و با نظرات اشتباه و غیرعلمی و عملی زندگی خود و اطرافیان را دچار چالش و مشکلات شدید می‌کنند.

اختلالات روانی درمان نشده چه بر سر جامعه می‌آورد؟

روانشناس اجتماعی بیان کرد: این امر که افراد بسیاری با اختلالات روانی در جامعه هستند که حتی خود یا خانواده‌اشان از این موضوع آگاهی ندارند، واقعیت است. متاسفانه مدارس، رسانه‌ها، دانشگاه و حتی‌خانواده‌ها هیچ آموزشی تحت عنوان سلامت روان به جامعه ارائه نمی‌کنند. فردی که دسترسی به روانشناس ندارد تا با مشکلات روانشناختی و اختلال‌های حاد آشنایی پیدا کند، اگر به شدیدترین اختلال هم دچار شود نه خود می‌داند که مبتلا شده و نه خانواده می‌تواند به او کمک کند.

پژوهشگر خانواده عنوان کرد: پس اگر در جامعه آموزش نباشد و آشنایی عمومی درباره سلامت روان به مردم داده نشود، اگر کسی هم مبتلا به اختلال‌های روانی باشد، نمی‎داند که چه اتفاقی برای او افتاده است.

وی درخصوص پیامدهای حضور افراد با اختلال روانی در جامعه گفت: بستگی به اختلالی که دچار شده است، پیامدها و مشکلات متفاوتی گریبانگیر فرد و جامعه می‌شود. به عنوان مثال فردی‌ که اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارد، باعث آسیب به اموال عمومی و شخصی، به خطرانداختن جان دیگران و سواستفاده‌های شدید از اطرافیان می‌شود.

اتوکشیده‌هایی که تعرض می‌کنند

واحدی بیان کرد: حضور افراد مبتلابه اختلال روانی می‌تواند باعث اختلال عملکرد طبیعی جامعه مثل ناامنی و ترس و ایجاد تشویش در اذهان عمومی شود. این آسیب‌ها گاها جبران‌ناپذیر هستند. مثلا اختلالات اعتیادی که سلامت جسمی و روانی جامعه را مختل ‌می‌کند. متاسفانه اختلال‌های روانی از روی چهره مشخص نمی‌شوند و ممکن است فردی شیک و متشخص با کت شلوار اتو کرده، دچار اختلال‌های جنسی باشد و بارها باعث تعرض و تجاوز شده و امنیت دختران و پسران را به خطر بیندازد.

افزایش افسردگی در جامعه‌ای که شاد نیست

درجامعه‌ای هم که نمی‌داند چطور راه شاد بودن را پیدا کند و سلامت روان آن آسیب دیده است، افسردگی بیشتر می‌شود. گاهی  هم افسردگی درمان نشده افراد را به شرایطی می‌رساند که تن به خود زنی یا خودکشی می‌دهند و اگر خودکشی توسط چهره‌ای مشهور و محبوب انجام شده باشد، تبعات آن نه فقط برای خانواده و آشنایان فرد بلکه در جامعه هم نمود پیدا خواهد کرد.

جامعه دچار پریشان فکری شده‌ است

امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس و پژوهشگری که سال‌ها بر روی دلایل جامعه‌شناختی خودکشی تحقیق کرده است، درباره دلایل میل به خودکشی به ایسکانیوز گفت: تحقیقات ما در ۳۳ شهر و استان نشان می‌دهد که عوامل متعددی منجر به خودکشی افراد می‌شود و یکی از مهم‌ترین عوامل در شرایط کنونی آنومیک شدن جامعه است؛ به این معنا که جامعه دچار پریشان فکری شده‌ است.

وی افزود: عوامل دیگر شامل وضعیت اقتصادی، کاهش همبستگی، طلاق، اعتیاد، روسپی‌گری، کنکور، تهمت‌های ناروا، ازدواج اجباری، رابطه نامشروع و غیره می‌شود. شهرهایی هم که آمار بالاتری از خودکشی دارند، کرمانشاه، ایلام، سنندج و کردستان هستند.

قرایی‌مقدم توضیح داد: خودکشی زمانی افزایش پیدا می‌کند که همبستگی اجتماعی ضعیف شود. هر فردی وابستگی‌هایی دارد و حذف این وابستگی‌ها باعث افزایش تمایل او به خودکشی می‌شود. خودکشی در افراد مجرد بیش از متاهل‌ها است.

جامعه‌شناس با اشاره به اهمیت حفظ روابط اجتماعی در پیشگیری از خودکشی گفت: افراد شبیه بادکنک‌هایی هستند که نخ‌هایی آن‌ها را به دنیا وصل کرده اما در دنیای امروز که همه چیز رنگ مادی گرفته، هرکس به فکر خویش است و آدم‌ها مصلحت‌گرا شده‌اند، ارتباطات اجتماعی کم شده و نخ‌های دلبستگی افراد پاره می‌شود.

وی ادامه داد: وقتی فضای جامعه در آرامش نباشد، ازدواج آسان نبوده و وضعیت اقتصادی مناسب نباشد، خودکشی افزایش پیدا می‌کند. وظیفه حاکمیت این است که شادی در جامعه را افزایش دهد. صدا و سیما در زمینه شاد شدن جامعه خوب عمل نکرده است.

دنیای بی‌هویتی و تنهایی

قرایی‌مقدم با بیان اینکه در دنیای مادی انسان‌ها تنها شده‌اند و معنویت کمرنگ شده است، عنوان کرد: خودکشی در شهرها زیاد است و در روستاها کمتر است. در شهرهای بزرگ فرد در دنیای بی‌هویتی و تنهایی گرفتار می‌شود و روابط بین انسان‌ها کمتر می‌شود.

وی تاکید کرد: در دنیای امروز انسان‌ها خودخواه و خودمدار شده‌اند و ارزش افراد را در ظاهر می‌بینند. خودکشی در اسلام نهی شده و گناه بزرگی است اما در جوامع امروزی روابط معنوی و دین و ایمان کمرنگ شده است. باید امید به آینده را در افراد افزایش داد.

جامعه‌شناس درباره واکنش‌ها به خودکشی سلبریتی‌ها گفت: برخی توجیه می‌کنند که خودکشی چهره‌ها اعتراض به جامعه است درحالی که افراد با رسیدن به مرز ناامیدی تن به خودکشی می‌دهند.

استفاده نکردن مردم از خدمات روانشناسی به دلیل مسائل مالی و فرهنگی منجر به افزایش اختلالات درمان نشده در جامعه می‌شود که اگر نهادهای مربوطه و مردم به این موضوع بی‌توجه باشند، تبعات اجتماعی آن گریبان خودشان را خواهد گرفت. جامعه‌ای با روان آسیب دیده بهشت بزهکاران خواهد بود و دنیایی از تنهایی را به ارمغان خواهد آورد که آدم‌های ناامید مانده در آن تن به خودکشی می‌دهند.